Wnioskodawca: Janusz Urban, Burmistrz Bychawy (2013)
Przez lata nauczycielka języka polskiego w Liceum Ogólnokształcącym im. ks. A. Kwiatkowskiego w Bychawie. Obecnie na emeryturze. Z zainteresowania regionalistka, dokumentuje i popularyzuje przeszłość Bychawy i okolic. Od 27 lat aktywnie działa w zarządzie Bychawskiego Towarzystwa Regionalnego, pełniąc społecznie, ale z pasją i poświęceniem funkcję prezesa, od 2009 r. – wiceprezesa. Od kilku lat pracuje społecznie w Zarządzie Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych w Lublinie. Jest autorką kilkuset artykułów zamieszczanych głównie w lokalnej prasie odkrywającej bogactwo przeszłości i tożsamości kulturowej małej ojczyzny (w latach 1990-1997 w „Gazecie Bychawskiej”, obecnie zaś w dodatku „Głos Regionalistów” w „Głosie Ziemi Bychawskiej”).
Plonem jej poszukiwań regionalistycznych są też publikacje książkowe jej autorstwa i współautorstwa dotyczące dziejów i historii miasta: Dzieje Bychawy (1994), Ofiary wojny i okupacji z Bychawy i regionu (1997), Stare cmentarze rzymskokatolickie w Bychawie i Bychawce (1999), Śladami Koźmianów, Przewłockich i Kowerskich (2003), Ks. Antoni Kwiatkowski (1861-1926) kapłan z wiary uczynny (2006). Dzięki jej inicjatywie powstała w naszym mieście Bychawska Izba Regionalna.
Maria Dębowczyk jest również pomysłodawczynią corocznych Spotkań Regionalnych (organizowanych od 15 lat) mających na celu budzenie zainteresowania przeszłością, tradycją i folklorem regionu, adresowanych do wszystkich mieszkańców gminy Bychawa oraz gmin ościennych.
Brała czynny udział w projektach organizowanych przez lubelskie media: Radio Lublin i TVP Lublin oraz wygłasza referaty dotyczące historii Bychawy podczas sesji naukowych i konferencji. Artykuły jej autorstwa wielokrotnie były drukowane w publikacjach posesyjnych m.in. w cyklu Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie.
Dzięki ogromnemu zaangażowaniu zaktywizowała i zintegrowała społeczność lokalną oraz pozyskała wielu swoich młodych naśladowców i miłośników regionu.
W 2010 roku została laureatką plebiscytu Bene Meritus Terrae Lublinensi czyli Dobrze Zasłużony dla Lubelszczyzny. Jest też laureatką nagrodyprzyznawanej przez Gminę Bychawa za zasługi dla miasta w dziedzinie upowszechniania kultury.
